Kehinde Wiley: Ο καλλιτέχνης των ηρωικών, νατουραλιστικών πορτρέτων
Kehinde Wiley: Οι αφροαμερικανοί καλλιτέχνες δεν χαίρουν της ίδιας αναγνωρισιμότητας με τους λευκούς «συναδέλφους» τους και συνήθως κατατάσσονται σε μια ιδιαίτερη κατηγορία, όχι ανάλογα με το έργο τους αλλά για το πόσο προβάλλουν ή μάχονται για τα δικαιώματα των μαύρων.
Kehinde Wiley: Και μπορεί οι μαύροι καλλιτέχνες να έγιναν της «μόδας» λόγω του συγκλονιστικού γεγονότος της δολοφονίας του Τζορτζ Φλοιντ αλλά τα ζήτημα παραμένει. Το γεγονός της καταγωγής τους, δυστυχώς τους αποκλείει από το ευρύ κοινό και τους τοποθετεί σε διαφορετική κατηγορία από τους υπόλοιπους καλλιτέχνες. Άλλωστε μέχρι τον προηγούμενο αιώνα οι μαύροι καλλιτέχνες αλλά και οι απεικονίσεις μαύρων περιοριζόταν σε εικόνες μέσα από τα μάτια των λευκών, με γνώμονα το διαφορετικό, το υποδεέστερο, το εξωτικό ή το γραφικό.
Ο Κεχίντε Ουάιλι δουλεύει αποκλειστικά με πορτρέτα, συνδυάζοντας παραδοσιακές στάσεις μοντέλων και μοτίβα με μοντέρνους τρόπους αναπαράστασης. Ο καλλιτέχνης έγινε ευρύτερα γνωστός όταν του ανατέθηκε το 2017, να ζωγραφίσει το πορτρέτο του πρώην Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα για την Εθνική Πινακοθήκη Σμιθσόνιαν, η οποία έχει πορτρέτα όλων των προέδρων των ΗΠΑ. Το Colombus Μουσείο της Τέχνης, το οποίο φιλοξένησε μια έκθεσή του το 2007, περιγράφει το έργο του ως εξής: «Ο Wiley έχει αποκτήσει πρόσφατη αναγνώριση για τα ηρωικά του πορτρέτα που αφορούν την εικόνα και την κατάσταση των νεαρών αφροαμερικάνων ανδρών στο σύγχρονο πολιτισμό».
Το πορτρέτο του Ουάιλι για τον Ομπάμα αποκαλύφθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2018. Έτσι ο Ουάλι και η Amy Sherald, που φιλοτέχνησε το πορτρέτο της πρώην Πρώτης Κυρίας Michelle Obama, που παρουσιάστηκαν ταυτόχρονα, γίνονται οι πρώτοι μαύροι καλλιτέχνες που ζωγράφισαν επίσημα πορτρέτα Προέδρου ή Πρώτης Κυρίας για την Εθνική Πινακοθήκη. Ορισμένοι επέκριναν την επιλογή του Wiley διότι είχε προηγουμένως παράγει δύο παραλλαγές της Judith Beheading Holofernes, στις οποίες απεικονίζει μαύρες γυναίκες να κρατούν τα κομμένα κεφάλια λευκών γυναικών. Ο Wiley είπε ότι πρόκειται για ένα «παιχνίδι» και το ονόμασε «kill whitey».
Επιλέγοντας έργα από παλιούς δασκάλους όπως ο Ρούμπενς και ο Νταβίντ, ο Ουάιλι αντικαθιστά τις ιστορικές μορφές με όμορφους νεαρούς αφρικανικής καταγωγής. Οι ηρωικές φιγούρες του απεικονίζονται μπροστά από πολύχρωμα μοτίβα που προέρχονται από διάφορες κουλτούρες, από τις ταπισερί και τα έπιπλα της Μαρία Στιούαρτ μέχρι και την εβραϊκή παράδοση. Αυτές οι αλλόκοτες αντιπαραθέσεις του Ουάλι πηγάζουν από την επιθυμία του να εξερευνήσει τις έννοιες της ομαδικής ταυτότητας. Επιτρέποντας στα μοντέλα να επιλέξουν ένα κλασικό έργο τέχνης που απεικονίζει ευγενείς, αριστοκράτες και άλλες επιβλητικές ιστορικές προσωπικότητες, ο Ουάλι στήνει τα μοντέλα που φορούν καθημερινά ρούχα με τον ίδιο ηρωικό τρόπο, ενώ πίσω τους δημιουργεί ένα πολύχρωμο σκηνικό.
Στον πίνακα του «Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη«, μια μαύρη γυναίκα με ένα περίτεχνο χτένισμα και ένα μακρύ μπλε φόρεμα απεικονίζεται να κρατάει ένα μαχαίρι στο δεξί της χέρι και με το άλλο να πιάνει το αποκεφαλισμένο κεφάλι μιας λευκής γυναίκας από τα μαλλιά. Η επιμελήτρια του Μουσείου Τέχνης της Βόρειας Καρολίνας Jen Dasal είχε χαρακτηρίσει το έργο: «Η Ιουδήθ του Ουάιλι είναι το αστέρι της ιστορίας, η ενσάρκωση της αγριότητας. Στέκεται θριαμβευτική και το άμεσο, προκλητικό βλέμμα της δεν μας επιτρέπει να το ξεχάσουμε – μπορεί να γίνουμε το επόμενο θύμα της».
Υπάρχουν πολλές ιστορικές αναφορές για αυτόν τον πίνακα, με αρκετούς καλλιτέχνες να έχουν φιλοτεχνήσει το θέμα της Ιουδήθ να αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη. Στην βιβλική ιστορία η Ιουδήθ σαγηνεύει και μετά αποκεφαλίζει έναν άντρα στρατηγό που σκοπεύει να καταστρέψει την πόλη της. Οι παλαιότεροι πίνακες συχνά διαβάζονται ως φεμινιστική νίκη. Η απεικόνιση μιας μαύρης γυναίκας ως δολοφόνου μιας λευκής έχει δεχθεί έντονη κριτική, καθώς μοιάζει να ενθαρρύνει τη βία κατά των λευκών γυναικών, ενώ παράλληλα απεικονίζει τις μαύρες γυναίκες ως βίαιες. Ωστόσο, άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του καλλιτέχνη, το θεωρούν ως συμβολική απειλή απέναντι στη λευκή υπεροχή.
Ο Kehinde Wiley είναι γεννημένος στις 28 Φεβρουαρίου 1977 και εδρεύει στη Νέα Υόρκη.
