Καταστροφή έργων τέχνης από ανειδίκευτους συντηρητές στην Ισπανία
Ισπανία: Τα τελευταία χρόνια πολλά έργα τέχνης έχουν «κακοποιηθεί» από ανειδίκευτους συντηρητές, με φιλότεχνους και μη να μιλάνε για καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ισπανία: Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι ο «βανδαλισμός» του έργου «Άμωμος Σύλληψη» του Bartolomé Esteban Murillo, αντίγραφο μεγάλης αξίας του έργου του 17ου αιώνα.
Ο συλλέκτης στον οποίο ανήκει το έργο, ανέθεσε έναντι 1.200 ευρώ σε τεχνίτη επίπλων να αποκαταστήσει τις φθορές. Ο πρωτότυπος πίνακας βρίσκεται στο Μουσείο Πράδο, ωστόσο και το αντίγραφο είναι μεγάλης αξίας. Η αποκατάσταση πήρε τρομακτική τροπή, με αποτέλεσμα η Ένωση Επαγγελματιών Συντηρητών Τέχνης της Ισπανίας, να εκδώσει ανακοίνωση που έκανε λόγο για “βανδαλισμό” και να καλέσουν την κυβέρνηση να λάβει αυστηρά μέτρα για την αποκατάσταση έργων τέχνης. Οι φωτογραφίες “μιλούν” από μόνες τους, καθώς το αποτέλεσμα μετά τις εργασίες αποκατάστασης είναι τρομακτικές.
Φαίνεται όμως πως η Ισπανία έχει αρνητική παράδοση στην καταστροφή έργων τέχνης. Μια άλλη μία αποτυχημένη «αποκατάσταση» ήταν της εικόνας του Χριστού ένας πίνακας του Elías García Martínezσε εκκλησία της ισπανικής πόλης Borja, πριν από οκτώ χρόνια. Η υπόθεση κατέληξε αναπόφευκτα σε συγκρίσεις με το περίφημο περιστατικό. Τότε η προσπάθεια μιας ενορίτισσας να αποκαταστήσει την τοιχογραφία κατέληξε σε φιάσκο με την εικόνα τελικά να γίνεται διάσημη ως «Monky Christ».
Ανάλογη και η περίπτωση πολύχρωμου αγάλματος του Αγίου Γεωργίου με τον δράκο του 16ου αιώνα στη βόρεια Ισπανία, που μετά από εργασίες αποκατάστασης θύμιζε παιδικό παιχνίδι παρά εικόνα αγίου.
Ο Φερνάντο Καρρέρα, καθηγητής στη Γαλικική Σχολή για τη Διατήρηση και Αποκατάσταση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δήλωσε ότι τέτοιες περιπτώσεις υπογράμμισαν την ανάγκη διεξαγωγής εργασιών μόνο από κατάλληλα εκπαιδευμένους συντηρητές. «Δεν νομίζω ότι αυτός ο τύπος – ή αυτοί οι άνθρωποι – θα πρέπει να αναφέρονται ως συντηρητές», δήλωσε στον Guardian. «Ας είμαστε ειλικρινείς: αυτοί που κάνουν αυτά τα πράγματα, τα καταστρέφουν».
Ο ίδιος, πρώην πρόεδρος της Ισπανικής Επαγγελματικής Ένωσης Αποκαταστατών και Συντηρητών (Acre), δήλωσε ότι ο νόμος επιτρέπει επί του παρόντος στους ανθρώπους να συμμετέχουν σε εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης Έργων Τέχνης, ακόμη και αν δεν διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες. «Μπορείτε να φανταστείτε να επιτρέπεται σε κάποιον να χειρουργεί άλλα άτομα; Ή σε κάποιον άλλον να επιτρέπεται να πουλάει φάρμακα χωρίς άδεια φαρμακοποιού; Ή σε κάποιον που δεν είναι αρχιτέκτονας να του επιτρέπεται να χτίζει ένα κτίριο;» διερωτήθηκε. Ενώ οι συντηρήσεις και οι αποκαταστάσεις των έργων τέχνης είναι «πολύ λιγότερο σημαντικές από τα χειρουργεία», πρόσθεσε, το νομικό πλαίσιο έπρεπε να έχει ρυθμιστεί αυστηρά για χάρη της πολιτιστικής ιστορίας της Ισπανίας.
«Βλέπουμε κάτι τέτοιο να γίνεται ξανά και ξανά, και να συνεχίζει να συμβαίνει. Παραδόξως, δείχνει πόσο σημαντικοί είναι οι επαγγελματίες στην αποκατάσταση των έργων. Πρέπει να επενδύσουμε στην κληρονομιά μας, αλλά ακόμη και πριν μιλήσουμε για χρήματα, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι που αναλαμβάνουν αυτό το είδος εργασίας έχουν εκπαιδευτεί σε αυτό». Η María Borja, μία από τους αντιπροέδρους της Acre, είπε επίσης ότι περιστατικά όπως το ατύχημα του Μουρίγιο είναι «δυστυχώς πολύ πιο συνηθισμένο από ό, τι νομίζει ο κόσμος». Μιλώντας στην Europa Press, πρόσθεσε πως «Τα ανακαλύπτουμε μόνο όταν τα αναφέρει ο κόσμος στον Τύπο ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που τα έργα αναλαμβάνουν άτομα που δεν είναι εκπαιδευμένα.».
Μη επαγγελματικές παρεμβάσεις, πρόσθεσε η Borja, «σημαίνει ότι τα έργα τέχνης υποφέρουν και η ζημιά μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη». Ο Καρρέρα πρόσθεσε, ότι ένα ακόμα μέρος του προβλήματος είναι ότι «ορισμένοι πολιτικοί απλώς δεν δίνουν δεκάρα για την κληρονομιά», που σημαίνει ότι η Ισπανία δεν είχε τους οικονομικούς πόρους για να προστατεύσει όλους τους θησαυρούς του παρελθόντος της. «Πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή της κοινωνίας σε αυτό, έτσι ώστε να μπει η πολιτιστική κληρονομιά στην ημερήσια πολιτική ατζέντα. Ίσως όχι στην κορυφή, γιατί προφανώς υπάρχει η υγειονομική περίθαλψη ή η απασχόληση – υπάρχουν πολλά πιο σημαντικά πράγματα. Αλλά αυτή είναι η ιστορία μας».
